نا امید از زندگی به پنجره اتاق بیمارستان زل زده است. دیگر چیزی برای از دست دادن ندارد. همه راه‌های درمان را رفته و تصور می‌کند دیگر چاره‌ای جز ساختن با این تومور دردناک نیست. در این میان پزشک برای دادن جواب آزمایش‌ها به سراغش می‌آید و به او می‌گوید:
«متأسفانه جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی بر روند درمان شما تأثیر خاص نداشته است اما نگران نباشید هنوز یک راه چاره باقی مانده. اگر رضایت بدهید «ویروس درمانی» را شروع می‌کنیم…
امروزه سرطان یکی از شایع‌ترین و پرهزینه‌ترین بیماری‌ها در جهان است و روز به روز به انواع آن افزوده می‌شود. در این راستا دانشمندان به دنبال شیوه‌های نوین برای درمان انواع آن هستند که «ویروس درمانی» یکی از جدیدترین روشهای درمان سرطان در جهان است.
براساس آمار در کشور ایران سالانه بیش از ۱۳۵ هزار نفر به سرطان
مبتلا می‌شوند که پیش بینی شده تا سال ۱۴۲۰ این تعداد بیش از ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرده و آمار مبتلایان به بیش از ۲۹۰ هزار نفر در سال خواهد رسید.
از این رو محققان ایرانی در تلاش هستند تا با طراحی ويروس ضد سرطان بر تومورهای سرطانی غالب شوند.
نزدیک به پنج سال است در تلاش هستیم تا با مطالعه بر روی ویروس‌های بی‌خطر راهی برای درمان سرطان پیدا کنیم.
براساس مطالعات انجام شده در 50 سال گذشته، محققان متوجه شده بودند زمانی که فرد مبتلا به سرطان همزمان به یک بیماری ویروسی مانند آنفولآنزا مبتلا می‌شود، روند گسترش بیماری محدود شده و کاهش پیدا می‌کند.
ویروس‌ها به سلول‌های سرطانی علاقه دارند و دوست دارند در سلول‌های سرطانی تکثیر پیدا کنند. عفونت همزمان ویروسی با بیماری سرطان باعث می‌شود تا سلول‌های سرطانی کاهش یابند.
در این راستا از حدود 30سال پیش محققان به این فکر افتادند که یک سری از ویروس‌ها را تربیت کنند که بدون ایجاد بیماری، بتواند بیماری سرطان را کنترل نماید.
کشور آمریکا در سال 2015 ویروس تبخال را بهینه سازی نمود. بیماری‌زایی آن را حذف و برای درمان سرطان پوست پیشرفته از آن استفاده کرد و FDA مجوز نهایی آن را صادر کرد. گفتنی است که کشورهای چین و ژاپن هم اجازه درمان سرطان های پیشرفته بوسیله ویروس درمانی را صادر نموده اند.
در نتیجه ویروس درمانی به عنوان یک درمان کمکی در کنار سایر روش های درمانی سرطان قرار گرفته است.
شاید یکی از مهمترین درمان هایی که توسط ویروس درمانی گزارش شده، در روچستر آمریکا در سال 2014 بوده که یک خانم دچار سرطان خون پیشرفته با استفاده از تزریق ویروس سرخک بهینه شده سویه واکسن بطور کامل از سرطان بهبود یافت. پس از آن دهها مورد کمک به درمان تومورهای مغزی و سایر سرطان های لاعلاج در جهان گزارش شده است.
در این روش درمانی، بیمار دچار بیماری سرطان، درمان های استاندارد مانند جراحی، شیمی درمانی و… را دریافت می کند و اگر از این روش‌ها نتیجه مورد انتظار در کنترل بیماری دریافت نشد، به عنوان یک گزینه کمک درمانی از ویروس‌های بی‌خطر ضد سرطان استفاده می شود.
وارد شدن ویروس بهینه شده به سلول سرطانی، می‌تواند شدت بیماری را به مقدار زیادی کاهش دهد بدون اینکه برای بیمار عوارض جدی در پی داشته باشد.
در حال حاضر 400 مطالعه بالینی در زمینه‌های درمان سرطان‌های پیشرفته مختلف «خون، ریه، کبد، گوارش، مغز، پانکراس و …» با استفاده از ویروس‌های مختلف در کشورهای آلمان، فرانسه، چین، هلند، اسپانیا، ژاپن و آمریکا در حال انجام است.
زمانی که ویروس‌های بی‌خطر وارد بدن می‌شوند، به سمت سلولی که در حال تکثیر گرایش پیدا کرده و داخل سلول سرطانی تکثیر می‌شوند.
تکثیر ویروس داخل سلول‌های سرطانی سبب متلاشی شدن سلول سرطانی می شود. تزریق ویروس در توده های سرطانی باعث می‌شود تا سیستم ایمنی بدن به سمت سلول‌های سرطانی حاوی ویروس حمله کنند.
یعنی سیستم ایمنی نسبت به سلول‌های سرطانی که دارای ویروس هستند به شدت واکنش نشان داده و روند گسترش سلول های سرطانی را کنترل می نماید.
ویروس درمانی دارای قوانینی است که براساس آن ویروس وارده شده به هیچ عنوان نباید بیماری زا باشد.
زیرا فردی که دارای سرطان است به دلیل شیمی درمانی و… بسیار سیستم ایمنی ضعیفی داشته و صفر بودن بیماری زایی ویروس باید تأیید شده باشد. این ویروس‌ها را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که سلول‌های سالم را شناسایی نکرده و فقط سلول‌های سرطانی را بشناسد.
قانون بعدی این است که بیمار از درمان‌های دیگر محروم نشود. یعنی اگر قرار است رادیوتراپی، شیمی درمانی و… انجام دهد، روال درمانی عادی خود را طی کرده و در کنار آن از ویروس درمانی هم استفاده نماید.
در مطالعات بالینی ویروس درمانی، گروه کنترل درمان‌های استاندارد را استفاده می نماید و گروه مورد آزمایش علاوه بر درمان های استاندارد از روش ویروس درمانی نیز استفاده می نماید.
دکتر روح الله درستکار (متخصص ویروس شناسی پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و مدیر عامل شرکت فناور)
با همکاری متخصصان حوزه پزشکی پس از چندین سال مطالعه در خصوص سرطان، دستاوردهای ارزشمندی جهت کمک به درمان هدفمند سرطان مقاوم به درمان بوسیله ویروس غیر بیماریزا به دست آورده اند.
حدوداً پنج سال پیش طیف وسیعی از ویروس‌های ضد سرطان را مورد مطالعه قرار داده ایم، تا ویروسی را با ویژگی های مناسب درمان سرطان انتخاب نموده و بتوانیم بر روی آن کار نماییم و آن ویروس سرخک است.
البته در کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا هم بر روی این ویروس برای درمان تورمورهای مغزی، سرطان‌های گوارش، تخمدان، مثانه و… کار شده است که نتایج خوبی از آن گرفته‌اند.
واکسن سرخک یک ویروس زنده و کاملاً بی‌خطر است اما باید مراحل بهینه سازی برروی آن صورت گیرد تا قابلیت استفاده برای مقابله با سرطان آن افزایش یابد.
ما در محیط آزمایشگاه واکسن سرخک را بر روی سلول‌های سرطانی مختلف از جمله سرطان پانکراس که بسیار برای ما مهم است و تقریباً درمانی ندارد، امتحان کرده‌ایم.
براساس نتایج تحقیقات انجام شده و بررسی‌های ما حتی ویروس درمانی در مواردی بهتر از برخی از روشهای درمانی سرطان بوده و می‌تواند گسترش سلول‌های سرطانی را کنترل نماید.
همچنین در کنار این مسئله ویروس را در سلول‌های سالم بررسی نموده و به این نتیجه رسیدیم که ویروس بهینه شده سرخک به سلول های سالم آسیبی نمی‌رساند.
یعنی این ویروس دقیقا ما را به همان هدفی که داریم می‌رساند. بعد از انجام مراحل آزمایشگاهی به سراغ آزمایش بر روی حیوانات رفتیم و از آنجایی که برای انجام آزمایش بر روی حیوانات مجوز اخلاق نیاز است، مجوز اخلاق دریافت شد و بر روی همستر، موش و… کار را شروع نمودیم.
برای ما بسیار اهمیت داشت که در این آزمایش ها در مرحله اول بی‌خطر بودن این روش درمانی اثبات شود. زیرا میزان ویروسی که برای درمان سرطان استفاده می شود بسیار زیاد است.
یعنی به اندازه میلیونها دوز واکسن، ویروس ضد سرطان وارد بدن یک بیمار می شود تا ویروس ها به کمک سیستم ایمنی بتوانند سرطان آن فرد را کنترل نمایند
در سال 1402 توانستیم مطالعات بالینی درمان سرطان مثانه از طریق ویروس درمانی بصورت محدود در افراد داوطلب را آغاز نماییم. افرادی که دارای تومور مثانه هستند و سایر روشهای درمانی در کنترل تومور مثانه آنها موثر نمی باشد این روش درمانی می تواند در کنترل تومور مثانه کمک نماید.
گفتنی است استفاده از ویروس های ضد سرطان در کنار سایر روش های درمانی جهت کنترل تومور مثانه در آمریکا مورد بررسی قرارگرفته و نتایج آن نشان می‌دهد که در بهبود روند درمان موثر بوده است.
در فاز اول بررسی بالینی عوارض و خطر ناشی از تزریق ویروس در بدن فرد مبتلا به سرطان اهمیت دارد.
پس از گرفتن مجوز اخلاق برروی 10 بیمار مبتلا به تومور مثانه بررسی انجام گردید. خوشبختانه همانطور که پیش بینی می شد و مطابق با مطالعات سایر کشورها هیچگونه عوارض جدی در بیماران مشاهده نگردید و فاز یک را بصورت محدود و با موفقیت به اتمام رساندیم.
بعلت محدود بودن تعداد افراد مطالعه نمی توان نتایج اثرگذاری درمان را تفسیر نمود ولی بررسی کلی بیماران که داوطلبانه ویروس های بی خطر را دریافت نمودند، نشان داده عوارض ناشی از تومور مثانه مانند درد، سوزش ادرار و خونریزی در تعداد قابل توجهی از بیماران پس ویروس درمانی به کلی مرتفع شده و این درمان باعث افزایش کیفیت زندگی آنها شده است.
هم اکنون در مرحله آماده سازی آغاز مطالعات در خصوص کمک به درمان سایر سرطان ها مانند پانکراس، تخمدان، ریه و تومورهای مغز هستیم و بزودی مطالعه ویروس درمانی برای سرطان تخمدان و پانکراس را آغاز می نماییم.
در سرطان تخمدان زمانی این درمان انجام می‌شود که پزشک معالج به این نتیجه رسیده باشد سلول سرطانی وارد محدوده شکمی شده و بنابراین درمان آن بسیار مشکل بوده و لذا می توان از ویروس درمانی استفاده نمود.
همچنین در بررسی های آزمایشگاهی موفق شده‌ایم برای کنترل سرطان پانکراس از این روش درمانی استفاده نماییم و از یکی از مراکز معتبر دانشگاهی برای انجام بررسی های انسانی بر روی 10 بیمار مجوز اخلاق دریافت نماییم.
با توجه به سابقه ویروس درمانی در کشوهای پیشرفته جهان، امیدوار هستیم که درمان سرطان پانکراس در کشور ما با این شیوه نتایج موفقی داشته باشد. این روش درمانی هم می‌تواند طول عمر بیمار را افزایش، عوارض و دردهای ناشی از سرطان را کاهش و در کنار درمان‌های دیگر سرطان قرار گیرد.
در حال حاضر ویروس درمانی بعنوان یکی از گزینه های آخر درمان مطرح است و زمانی که بررسی پزشک معالج نشان دهد که با درمان‌های استاندارد نمی‌توان سرطان را کنترل نمود با رضایت بیمار روش ویروس درمانی استفاده خواهد شد.